Đêm ấy hai u con nằm tâm sự mà chẳng thể ngủ được.
Cũng giống như vẻ mặt khó tin của Huyền lúc cụ Nghị nói, đến bây giờ u Huyền cũng chả tin nổi. Một đứa nghèo kiết xác như con bà lại cho thể vào làm dâu nhà giàu. Nhưng bà tin cụ Nghị không phải hạng đểu cáng mà lừa con bà, cụ ấy là người đàng hoàng tử tế, làm phúc làm thiện chứ thân u con bà có cái gì để lừa lọc:
Bà Hồng - Thôi con ạ! Ý cụ Nghị đã thế, hãy cứ nghe theo cụ. Mình ăn ở hiền lành, trước là cụ Nghị thương, sau là trời phật chứng giám. Làm dâu nhà người ta nhớ để ý lời ăn tiếng nói, không phải tự do như ở nhà mình đâu. Còn u, con một năm cứ cố gắng về một lần ngày giỗ thầy là được. Một mình u loanh quanh con gà mớ rau cũng sống được qua ngày. Nhưng nhớ, mỗi lần về đừng quên sang cụ Nghị biếu quà...
Nói đến đây thì giọng bà Hồng lạc đi một nhịp, Huyền hiểu ý u nói gì, mang quà sang cụ Nghị để tỏ lòng biết ơn ấy mà. Cô gật đầu, cánh cửa nhà cụ Ngôn mở ra chào đón cô vào, liệu sẽ có lần nào cô được trở ra?
Cô không hiểu và cũng không tưởng tượng nổi rằng làm dâu nhà quyền thế thì sẽ phải làm những gì. Nhưng những gì cô xem được trên tivi nhà cụ Nghị thì toàn là thảm cảnh, là bi kịch. Không bị đánh chết thì cũng tự sát vì cảnh sống như tù đày. Những thước phim hiện lên trong đầu như muốn nhắc lại cho cô nhớ: "Nghề làm dâu này lành ít dữ nhiều"...
Hai u con chợp mắt được một chút thì trời cũng mờ sáng.
Bên ngoài, tiếng chân đất chạy thình thịch, tiếng cho sủa inh tai cả một vùng khiến Huyền choàng mắt tỉnh dậy. Lặng im lắng nghe, tiếng chân mỗi lúc một gần rồi dừng ngay ngoài cổng, tiếng người léo nhéo, tiếng cánh cổng được mở bung ra rồi có tiếng người đàn bà the thé vọng lại:
Chị Giang- Dậy đi! Giờ này mà vẫn còn ngủ hở?
Tiếng đập cửa cứ thế dồn dập làm cả hai u con cùng lo lắng. Giờ mới tờ mờ sáng thì ai lại đến nhà vào giờ này.
Huyền chậm rãi ra mở cửa, thì một đám người đã xông vào đứng chật cứng cả gian nhà chát vách đất. Tất thảy đều là đàn ông, duy chỉ có một người đàn bà, mặc áo gấm, khăn nhung, đi giày thêu
Vừa vào đến nhà thôi mà mùi dầu thơm đã tỏa ra khắp nơi. Nhìn quanh một hồi, người đàn bà nhìn thẳng vào mẹ con Huyền rồi dịu giọng hỏi:
Chị Giang- Đây chắc là nhà em Huyền phải không? Chắc kia là u của Huyền nhỉ. Chả giấu gì hai mẹ con, tôi là con dâu ông Ngôn, sang đây thưa gửi chuyện hỏi em Huyền về cho chú út nhà tôi.
Hóa ra là con dâu nhà cụ Ngôn, Huyền thở phào, tưởng đâu trước lúc chết thầy còn nợ ai giờ người ta đến đòi. Biết u mình không khéo thưa chuyện. Huyền lấy tay áo lau cái ghế gỗ đã mục, mời người đàn bà kia ngồi xuống rồi thưa:
Huyền- Vâng, tôi là Huyền. Mẹ tôi không khéo nói chuyện cho nên tôi thay lời với bà. Chắc nhà bên cụ Ngôn sang sớm thế này, hẳn là xem thầy giờ đẹp...
Huyền nhẹ giọng hỏi han, nhưng thoạt đầu ai nghe cũng tưởng cô khen nhà cụ Ngôn cẩn thận. Nhưng thực tế là mỉa nhà cụ vô ý thức. Bây giờ chắc gì được năm rưỡi sáng mà vác mặt sang đây thưa với gửi. Thấy vậy, người đàn bà ngồi xuống cười hiền lành rồi nói:
Chị Giang- Chuyện cưới xin là chuyện cả đời, không xem thầy sao được em ơi. Với lại, thầy chị có dặn, do chưa biết mặt mũi, gia đình em là thế nào, chỉ nghe qua lão Nghị bên làng này mai mối nên chị được cử sang đây để thăm hỏi. Chả giấu gì em đây, chị là con dâu ông Ngôn. nếu em sau này cũng làm dâu là sẽ chung một nhà. Cho nên em cứ gọi chị là chị Giang, cho thân mật.
Nói rồi, người đàn bà ấy lại cười, có vẻ như ngoài cười ra thì bà ta không biết làm gì khác. Huyền nhìn nét mặt, thì có vẻ là vẫn trẻ, xong họa mặt, trang sức, quần áo thì lại độn lên cả chục tuổi.
Huyền cũng không khách sáo nữa, cô cởi mở hỏi thẳng vào vấn đề:
Huyền- Vâng, trước tiên em xin được đội ơn cụ Ngôn, sau là chị Giang đã cất công đến đây xem gia cảnh. Em cũng chẳng giấu gì chị. Thầy em mới mất, nhà cửa cũng chỉ là nhà tranh vách nứa chứ không mĩ miều, giàu sang. Chị tham quan xong thì cứ về bẩm cụ cho em cái quyết định. Chứ phận em thế này, em không dám qua mặt.
Nghe Huyền bộc bạch, Giang có vẻ hài lòng về độ lễ phép, cũng như là sự biết điều liền gật đầu ưng bụng.
Huyền tuy không được học hành cao, không được tiếp xúc nhiều với những người giàu có, nhưng bươn chải từ bé, buôn bán khắp nơi nên cô gái trẻ nắm bắt được khá kĩ tính cách, thông qua cử chỉ bên ngoài, dù chỉ là cái nhíu mày, cái hất tóc nhẹ nhàng.
Người đàn bà tên Giang ngồi trước mặt gặp lần đầu này, Huyền mông lung chỉ đoán là người khó tính và cũng có phần khinh người. nhưng đây với chỉ là phỏng đoán, về sau cô bước chân vào gia phủ sẽ biết từng người một.
Giang phủi cái áo gấm rồi giơ lên quá mặt, miệng vẫn nói như được lập trình ngay từ đầu:
Chị Giang- Khá khen cho em trẻ người non dạ, nhưng biết nhìn. Thôi chị cũng nói thẳng, thầy nói thế nào chỉ cũng chỉ biết truyền đạt lại. Thầy đã nhờ mai mối xem ngày, đúng ba ngày nữa qua rằm là đẹp nhất. Lúc nửa đêm canh ba nhà chị mời mai mối mang cau trầu sang nói chuyện cho đúng đạo, rồi rước em về nhà luôn. Không rạp không cỗ bàn gì cả, bởi em cũng biết đấy, thầy em thì mất cách đây không lâu, giờ em lấy chồng mà tổ chức linh đình, người ta lại không coi ra gì....
Huyền nhếch mép cười nhẹ, nghe thì thấu đáo, nhưng thực chất cô ngẫm lại như thể có nhà sợ mất mặt. À mà đã mất mặt thì còn nhận cô làm dâu là nghĩa lý gì. Nhưng thôi, không cưới xin cũng được, nhà cô cũng đã cạn hết tiền sau phen chạy chữa cho thầy rồi.
Sau khi thống nhất mọi chuyện, Huyền nói với Giang:
Huyền- Chuyện cũng đã bàn bạc xong, giờ chị cho em xin nốt một nguyện vọng, chị có thể cho u em vào ở luôn cùng với em được không. Thầy em thì cũng mất rồi, còn một thân một mình u, coi như chị làm phước cho mẹ em vào ở với. Cứ coi như thêm người ở cũng được. Hoặc... Sau này em sinh đẻ, u e sẽ chăm...
Giọng huyền ngập ngừng, làm Giang cười lên một chốc. Nhìn Huyền bằng khuôn mặt cảm thông, nhưng chị ta lắc đầu:
Chị Giang- Chị hiểu cái khó xử của em. Nhưng u em ở đấy phận đầy tớ, ông bà, hay cậu mợ trong nhà quen mồm mà lên giọng hạch sách, ắt u em sẽ khó xử. Với lại... Em tính cũng xa nhỉ,tính tới việc sinh con kia đấy. Liệu em đã hay chú út bây giờ mới mười lăm? Được nuông chiều từ bé, giống như gà công nghiệp ấy, thì trông mong gì? Thôi! Không phải lo, đây, bà cầm lấy, coi như thầy chúng tôi có chút lễ, đủ cho bà sống hết nửa đời còn lại không sợ thiếu thốn. Còn muốn dư giả ấy mà, cứ cho vay lãi, gốc cho vay, rồi lấy lãi mà ăn. Thân sinh ra con gái bà cũng hiểu nó vất vả thế nào. Bà vào phủ ở cũng được, nhưng tôi sợ là sợ cho cái Huyền khó xử....
Nói mãi, bà Hồng cũng không phản ứng gì thêm, vì bà biết người đàn bà trẻ ấy nói rất đúng. Dù bà nghèo, nhưng tuyệt đối không thể sang nhà thông gia ở với tư cách gia nhân. Như thế chẳng đâu vào đâu mà con gái thì sẽ mất mặt.
Bà Hồng vỗ vai con, nhận lấy túi tiền bà động viên:
Bà Hồng - Thôi, chị Giang nói phải đấy con. U có tiền rồi, ngần này u sống đến già cũng chẳng hết. Con sang bên ấy, cứ sống sung túc giàu sang, lâu lâu về thăm u là tốt rồi. Đừng lăn tăn chuyện gì cả.
Nhìn bà Hồng mặt hớn hở như kiểu bà vui, nhưng trong giọng nói lại run run rồi lại đi mất nhịp ngập ngừng. Huyền gật đầu chấp nhận. Thân con gái cô chả thể ở với mẹ mãi được, chi bằng lấy chồng giàu, góp nhặt ít của rồi gửi về cho mẹ xem chừng lại hay. Giang nói xong một lúc thì trời cũng vừa sáng tỏ. Trước khi đi, chị ta cười với Huyền một cách hiền lành rồi nói nhỏ:
Chị Giang- Em suy nghĩ chuyện lấy chồng này kĩ đi rồi báo với chị. Chị nói thật, làm dâu nhà phú hộ khổ cực lắm em ơi. Cười cũng không được cười, nói cũng không được nói. Huống chi... Em lại lấy chú út... Còn bé tí, đang đi học như thế. Ừ thì giờ em có sắc thật đấy, nhưng dăm ba năm nữa, em già lại xấu đi, chú út mới có việc, lại trẻ khỏe, không tránh khỏi chuyện chán vợ rồi lập thiếp...
Huyền- Em trẻ người non dạ không nghĩ được nhiều thế đâu chị ơi. Nếu khổ cực, mà được mặc áo gấm quần nhung như chị, em cũng cam lòng.
Sau khi nghe Huyền nói thì Giang mặt bỗng co lại, tắt cả nụ cười tươi rói ban nãy. Thay vào đó là một kiểu khinh khỉnh rồi bỏ đi. Chị ta ra đến ngoài sân rồi nhưng Huyền vẫn kịp nghe hết câu chị ta nói: "Đúng là nói chuyện với những đứa nghèo hèn chỉ tốn hơi, tốn cơm."
