Đến xế chiều, Huyền thuê được cái xe bò chở xác ông Hồng về. Bên cạnh, bà Hồng mới gặm được cái bánh mì không nhai khô khốc. Bình thường không sao, cứ liếc sang xác chồng được đắp manh chiếu mới phủ kín đầu là bà lại không cầm được lòng.
Nhưng lạ thay, Huyền từ khi ngồi lên xe bò về nhà, tâm trí cô chỉ nghĩ đến việc lo ma chay cho thầy thế nào cho chu toàn nhất. Người thì cũng đã mất, tầm này khóc lóc thì chẳng giải quyết được gì. Chi bằng cứ giữ cái đầu thông thoáng mà lo hậu sự.
Tin ông Hồng chết lan khá nhanh, khi vừa mới đến đầu làng, nhìn thấy cảnh ấy là ai cũng đoán được sự tình. Họ không đi làm nữa, bỏ dở công việc mà chạy theo xe kéo. Cũng may nhà nghèo, nhưng nhà Huyền sống tình nghĩa nên bà con lối xóm cũng thương. Cứ thế, đám ma ông Hồng diễn ra nhanh chóng và được chôn cất vào ngày hôm sau.
Gia đình thiếu vắng đi một thành viên nên căn nhà trở nên hiu quạnh lạ lùng. Bà Hồng chẳng làm gì ngoài việc ra vào thắp nhang, khóc lóc. Riêng Huyền thì biết rằng, việc nhà đã lo xong, thì cô nên tính đến chuyện cụ Nghị nói cho rõ ngọn ngành.
Bởi lúc chạy đi mượn tiền, cô không hỏi được cặn kẽ, cho nên hôm nay cô đích thân sang bàn việc. Dẫu vẫn biết thầy chết không lâu mà để u lại một mình là không hay, nhưng mà đã là trao đổi, cô không thể nuốt lời. Cầm lấy tiền của cụ Nghị, nghĩa là đã chịu nghe theo cụ. Vả lại, cô cũng nghĩ cụ Nghị sẽ không để cho cô bị thiệt thòi đâu.
Cánh cổng được giai nhân mở ra từ từ khi Huyền vừa đặt chân đến. Có lẽ chuyện thầy mất đã khiến cho cô trưởng thành hơn cả. Lặng lẽ tiến vào sân, cụ Nghị đang cho con chim trong lồng ăn, khẽ lên tiếng, cụ bảo Huyền như thể cụ biết chắc cô sẽ đến:
Cụ Nghị- Thế nào, tới đây xin lấy chồng phải không? Ma chay cho thầy ổn cả chứ?
Huyền gật đầu, lặng lẽ ngồi ở bậc thềm như thói quen, bởi chưa lúc nào cô dám ngồi ghế ngang hàng với cụ Nghị. Giờ có ép hay tự xin lấy chồng thì có khác gì nhau. Nhưng bây giờ trong tâm trí cô muốn lấy con cụ Ngôn thật. Bởi, cô biết rằng, chỉ có thế thì may ra cuộc sống bần hàn từ đời này sang đời khác mới khấm khá lên được:
Huyền- Cụ này! Sao con cứ thấy lo lo. Chả lẽ đàn bà con gái trong xóm trong xã chết cả rồi hay sao mà lại lựa con. Mà theo như cụ nói đấy, con trai cụ Ngôn không què không cụt...
Cụ Nghị- Cái con này! Tao đã nói hôm trước rồi kia mà. Mày lấy con cụ Ngôn là nhờ tao, lão Nghị này mai mối. Cứ coi như số mày sướng đi, không phải ai tao cũng giúp như thế đâu. Liệu liệu mà ăn ở. Sang đấy mà tao nghe cụ Ngôn phàn nàn gì đến mày, hoặc sang nhà tao mắng vốn thì tao bẻ cẳng.
Cụ Nghị giơ tay ra dấu khiến Huyền giật mình. Mắt cô chớp chớp, lòng cũng vơi đi nỗi sợ. Cô vẫn chưa thể hiểu, và tin nổi một đứa nông quèn đen nhẻm, quanh năm sống với ruộng đồng lại một bước lên tiên thế này...
Cụ Nghị- Mày bao nhiêu tuổi Huyền nhỉ? Tao lại quên mất rồi.
Huyền- Con vừa được mười bảy. Sao thế hở cụ?
Cụ Nghị nghe xong liền nhìn thẳng vào mắt Huyền. Cụ nói nhỏ như thể sợ ai nghe thấy:
Cụ Nghị- Thằng con út của cụ Ngôn... Nó mới mười lăm tuổi...
Huyền- Cụ... Cụ nói sao cơ?
Mặt Huyền bỗng tái lại khi cụ Nghị vừa mới bật mí cho cô hay về người chồng sau này của Huyền. Đôi mắt cô vừa nãy còn bớt sợ thì bây giờ lại hoang mang:
Huyền- Sao... Sao nhà cụ Nghị có thể kén con dâu trong khi con dâu còn nhiều tuổi hơn con trai được. Không! Con không đồng ý đâu. Sau này lỡ có làm sao thì chết con chứ sống sao nổi ở cái nhà ấy nữa.
Huyền đứng dậy toan về, bấy nhiêu đấy thôi cô nghĩ cũng đủ để biết và không thể chấp nhận lấy người chồng kém tuổi này.
Sở dĩ cô lại phản ứng gay gắt như vậy bởi xã hội thời ấy không cho phép người vợ lớn hơn tuổi chồng, kén lắm thì bằng tuổi là quá thể. Người ta quan niệm đàn bà một hơn tuổi chồng, hai là mặt không có lông mày, thì người chồng sẽ chết yểu. Lúc đầu cô cũng không có tin, nhưng chính người hàng xóm bên nhà cô, người đàn bà không có lông mày ấy chồng chết chỉ vừa mới cưới nhau được vài tháng. Từ ấy bà ta cũng ở vậy, không tái hôn, đàn ông trong làng muốn chọc ghẹo ong bướm gì cũng chừa lại bà. Hôn nhân không phải là một phép thử, cho nên chỗ sẽ không dại mà làm liều:
Cụ Nghị- Mày đừng có lo, nhà cụ Ngôn suy nghĩ thoáng lắm, không cổ hủ như cái bọn nông dân như mày đâu, người ta quan niệm là gái hơn hai, trai hơn một kia kìa. Đừng có sợ, tao đã nói rồi, thế chẳng lẽ mày không muốn u mày bớt khổ hay sao?
Cụ Nghị lại lên giọng thuyết phục, quả thực lần này gãi đúng chỗ ngứa của Huyền luôn. Cô chột dạ: "Đúng nhỉ? Mình lấy chồng cũng chỉ vì nghèo, vì tiền, chứ có yêu đương, hay biết mặt gì đâu. Nếu con nhà cụ Ngôn mà chết sớm, há mình chả được một phần tiền to phúng điếu à."
Nghĩ rồi, cô quay lại ậm ự. Cô thẳng thắn:
Huyền- Thôi được rồi, con đồng ý. Nhưng với một điều kiện, là con sẽ đưa cả mẹ con đi cùng....
Cụ Nghị nhíu lông mày ra chiều không đồng ý. Nhưng cuối cùng cụ vẫn bảo:
Cụ Nghị- Thôi thế này chuyện ý để sang một bên. Còn bây giờ mày về báo với u mày, ngày mai sẽ có người nhà cụ Ngôn sang thừa chuyện. Nhớ chọn bộ quần áo lành lành mà mặc vào, đừng mặc vá nhiều quá, người ta chán, hiểu chửa?
Huyền gật đầu cái rụp, rồi đội nón đi về. Tuy việc lấy chồng hơi gấp nhưng thôi cũng chẳng sao, cũng có gì đâu mà chuẩn với bị. Cô mà được gả vào nhà giàu, thì u cô lại chả mừng quýnh lên cũng là.
